ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
H EPsilon Art Gallery σας προσκαλεί στην Ατομική Έκθεση Ζωγραφικής
της ΕΥΗΣ ΚΥΡΜΑΚΙΔΟΥ, με τον γενικό τίτλο " Κόμπο-Δέματα¨.
Την έκθεση επιμελείται ο ιστορικός τέχνης Εμμανουήλ Μαυρομμάτης.
Διάρκεια έκθεσης: 11-24 Ιουνίου 2019
Ωράριο έκθεσης
Δευτέρα 19:00 -21:00
Τρίτη 17:30 - 21:00
Πέμπτη 19:00 -21:00
Παρασκευή 19:00 -21:00
Σάββατο 11:00 - 14:00
EPsilon Art Gallery, Παναγίας Γιάτρισσας 12, Λουτράκι
Η κατάρτιση
και η ορθολόγιση της αίσθησης
στην εργασία
της Εύης Κυρμακίδου
του
Εμμανουήλ Μαυρομμάτη*
Σε ένα προηγούμενο κείμενο που είχα δημοσιεύσει για την
Εύη Κυρμακίδου, το 2018, [1]
είχα αναφερθεί στην ιδέα των συσχετισμών,
ως σε ένα συστατικό στοιχείο των εκάστοτε συγκεκριμένων τρόπων λειτουργίας της εργασίας
της. Οι συσχετισμοί εννοούν ότι η
κάθε μία (η οποιαδήποτε), λαμβανόμενη ως ενότητα στοιχείων της εργασίας,
λειτουργεί ως προς μιαν άλλη επίσης αντίστοιχη ενότητα στοιχείων την οποία
εννοεί και στην οποία παραπέμπει -ότι από την
μία λειτουργεί ως προς την άλλη ενότητα και από την άλλη λειτουργεί αντίστροφα, ως
προς την προηγούμενη μία- (και -εννοείται κάθε φορά- ως προς τις πολλές επίσης
άλλες παραπομπές της μίας με τις δικές
τους, η κάθε μία στη συνέχεια, αντίστοιχες άλλες παραπομπές των άλλων -και
αντίστροφα) και ότι αυτές οι αμοιβαίες παραπομπές από τη μια μονάδα-ενότητα στην άλλη μονάδα-ενότητα, γίνονται ήδη καθεαυτές,
η κάθε μία χωριστά, ένα ειδικό αντικείμενο περαιτέρω συγκεκριμένης, ειδικής, επόμενης
επεξεργασίας.
Η παρατήρηση εννοεί ότι το κάθε τι, από την ίδια τη
διατύπωσή του, παραπέμπει σε μια άλλη διατύπωση (αρκεί ο καλλιτέχνης να το διαβλέπει
για να το χρησιμοποιεί και να το διαπραγματεύεται) και ότι οι οποιεσδήποτε
μεταβολές στη μία ή στις άλλες διατυπώσεις, αλληλοεπενεργούν και είναι μεταξύ
τους, ισότιμες, αλλά και κάθε φορά διαφορετικές: ότι συνεπώς, την αξιολόγηση της
μιας ή της άλλης διατύπωσης τη μοιράζονται οι διατυπώσεις ισότιμα -η επιλογή είναι
αδιάφορη. Για παράδειγμα, η αλλαγή στη μια ενότητα λειτουργεί και ως αντίστοιχη
αλλαγή στην άλλη ενότητα, ώστε και η αλλαγή καθεαυτή να είναι ήδη αντικείμενο
νέας επεξεργασίας της, -και να είναι άλλο έργο. Ώστε και εκείνο το οποίο
συμβάλλει ώστε το Α να προκαλεί τη δημιουργία του Β να φαίνεται ότι είναι ένα Γ
(:η παράσταση ως ομοιότητα του Β με
το Α), ως ο συντελεστής για τον προσδιορισμό αυτής σχέσης που με τη σειρά του, ως
ο ένας ή ως ο άλλος προσδιορισμός της ομοιότητας, να είναι και εκείνος έργο -που
προκύπτει από το έργο. Δεν εννοείται ότι οι παραπομπές ταυτίζονται και
αλληλοεξουδετερώνονται ως ισότιμες μεταξύ τους, γιατί μπορεί να λειτουργούν σε
διαφορετικό πεδίο και να είναι ισότιμες ως προς την αξιολόγηση -να είναι όμως διαφορετικές
ως προς το είδος, -αλλά ότι οι
προσδιορισμοί της ομοιότητας, εννοούν κάθε φορά και διαφορετικό έργο.
Αυτή είναι η κατάσταση αυτής της εργασίας της οποίας το
άμεσα προσλαμβανόμενο γενικό χαρακτηριστικό είναι η αυξανόμενη πολυπλοκότητα. Η
εργασία της Κυρμακίδου ξεκινάει από μια απλή αρχική σχέση που στη συνέχεια,
πολλαπλασιάζεται και οδηγείται απο πολλαπλασιασμό σε πολλαπλασιασμό. Η
πολυπλοκότητα ενισχύεται επειδή δεν αφορά μόνο τη ζωγραφική ή τη γλυπτική ή τα
σχέδια, το κάθε ένα χωριστά ως μονάδες με πολυπλοκότητες στο εσωτερικό τους,
αλλά επειδή επίσης λειτουργεί και από τη ζωγραφική στη γλυπτική ή στο σχέδιο
και αντίστροφα, ως διαδοχικά περάσματα
από εργασίες που διαφέρουν μεταξύ τους τεχνικά και ως προς τα υλικά τους μέσα,
αλλά που συνοδοιπορούν ως προς την έννοια. Εν τέλει η Κυρμακίδου κατασκευάζει
τρόπους να σκέπτεται τα επί μέρους εκάστοτε ζωγραφικά ή γλυπτικά ή σχεδιαστικά της
έργα ανάλογα με τις δυνατότητες της τεχνικής τους και των υλικών τους. Και η
διαφορά ως προς το εκάστοτε είδος της
εργασίας είναι τότε σχετική με το πώς
αυτοί οι τρόποι της σκέψης λειτουργούν αποτελεσματικότερα, στο χώρο ή στην επιφάνεια.
Για παράδειγμα, το πώς η καλλιτέχνης διαμόρφωσε αρχικά το
κύριο ζωγραφικό της θεώρημα, γύρω από το 2012, ορίστηκε από τη διατύπωση τότε -οπτικά
και υλοποιημένα ως κατασκευή στο χώρο,- ενός
χεριού από σίδερο, γυψόγαζα και πολυουρεθάνη, που έδειχνε με το δάχτυλο οπουδήποτε και που δείχνοντας, εδιηγείτο οπτικά τη σύσταση της ζωγραφικής ιδέας, -να
παροτρύνει παραπέμποντας, να δούμε ένα αντικείμενο. Η εγκατάσταση εννοούσε: Να βλέπετε αυτό που δείχνω. Αυτή η
παραπομπή (και προτροπή) είναι η έννοια, ο λόγος
της ενεργοποίησης μιας απευθείας διασύνδεσης
του προσλαμβανόμενου με την εικόνα του προσλαμβανόμενου, μόνο πως η
εικόνα του προσλαμβανόμενου δεν είναι το προσλαμβανόμενο το ίδιο καθεαυτό, αλλά
είναι ένα Β (η πρόσληψη, ως εικόνα του προσλαμβανόμενου) ως προς ένα Α (το καθεαυτό
αντικείμενο της πρόσληψης), που λειτουργεί ως η παράσταση του Α στο Β-, και ως η εξάρτηση της αντίληψης του Α που
διαμορφώνει στο Β, ο εκάστοτε συντελεστής της μεταφοράς, Γ.
Η έννοια είναι ότι στο Γ που πραγματοποιεί τη μεταφορά
(σχέδιο, ζωγραφική, γλυπτική, -και η θεωρητική τους στήριξη), εναπόκειται το
είδος του Β και ότι αυτή η σχέση εξυπακούει πώς το Γ είναι η εκάστοτε μεταβλητή (ιστορικά, κοινωνικά,
οικονομικά) που εκείνη προσδιορίζει, κάθε φορά, το πώς το Β θα προσλάβει το Α. Για
παράδειγμα, στην καλλιτεχνική ιστορία, το Γ είναι ο κριτής της ομοιότητας. Αλλά
ο καλλιτέχνης δεν εικονογραφεί το Α, εικονογραφεί το πώς το Γ προσδιορίζει το Α (είδος, σύσταση, ιδιότητα) και
συνεπώς το Β είναι σε δυαδικό συσχετισμό με το Γ, σε αντιπαράθεση προς την
παραδοσιακή εννοούμενη τριαδική παραστατική σχέση για την οποία το Α είναι στο
Β για όσο αυτό το αναγνωρίζει το Γ. (Παράδειγμα: τα συστήματα προοπτικής). Η δυαδική αντίληψη είναι ένα κύριο
χαρακτηριστικό της εργασίας της Κυρμακίδου που την οδήγησε σε συγκεκριμένες λύσεις
όπως για παράδειγμα το πώς θα οργανώσει τις προσλήψεις του Β. Θα μπορούσαμε να
πούμε ότι εν γένει η καλλιτέχνης εργάστηκε με την ιδέα ότι αν δημιουργήσω ένα
συσχετισμό μπορώ να τον αναδείξω πληρέστερα, αν θα τον εντάξω σε μια πληρέστερη
εκδοχή συσχετισμών και από εκεί, σε μια ακόμα πληρέστερη. Είναι ένα συνεχώς παραγόμενο
άνοιγμα.
Αλλά η εργασία της Κυρμακίδου, πέρα από αυτή την
αναλυτική και τη λογική της σύσταση, διαμορφώθηκε επίσης αρχικά και σε
συσχετισμό με ιδέες εικονογραφικές και προσωπικές όπως είναι η επικοινωνία με το άλλο ή με τον άλλο, της οποίας το σημείο αιχμής ήταν το 2012, το χέρι που δείχνει. Για παράδειγμα, η
επικοινωνία εννοεί το συσχετισμό, αλλά
εξίσου αντίστοιχα εννοεί επίσης τον εγκλωβισμό
-σχετικό με την απουσία του συσχετισμού. Συμβαίνει σε καλλιτέχνες, η προσωπική
εμπειρία μιας αίσθησης να μετατρέπεται με το χρόνο σε λογική ανάλυση της συμπεριφοράς
της αίσθησης ως πληροφόρηση, ως κατάρτιση και εν τέλει επιστρέφοντας, ως
ορθολόγιση της αίσθησης.
Στη ζωγραφική εργασία της Κυρμακίδου, αυτή η αρχική συστατική
λειτουργία πήρε την εικόνα πυκνών
ζωγραφικών εγκαταστάσεων στην επιφάνεια της εργασίας που δεν εννοούν κάτι άλλο
από τον εαυτό τους -όπως γίνεται σε αφαιρετικού τύπου παραστάσεις- και είναι άμορφες
λωρίδες, ανομοιόμορφες μεταξύ τους σε πολύπλοκες αλληλοπαρεμβολές, κυκλώσεις
της μιας από την άλλη, πλέοντας σε πυκνούς σχηματισμούς και σε αλληλεπιτιθέμενα
επίπεδα. Τα επίπεδα στιγματίζονται από σήματα, απειροελάχιστους χρωματικούς όγκους,
-όλα μαζύ να διαστρωματώνουν μια επιφάνεια της οποίας το βάθος έρχεται μπροστά -ή
αλλού, το βάθος σκεπάζεται. Στο επίπεδο αυτό η εργασία συμπεριφέρεται λογικά ως
να επικυρώνει την ψευδαίσθηση του βάθους -ότι το βάθος δεν είναι πράγματι- και η
έννοια αυτή αναδεικνύεται εικονογραφικά ως το έμβλημα εξόδων μέσω κεντρομόλας ή κεντρόφυγας ή διαγώνιας
μετακίνησης σχηματισμών που εννοούν τη διαφυγή προς το βάθος, τη διαφυγή από
το βάθος -τέλος, τη διαγώνια
διαφυγή, προς το χώρο, έξω από την
εικόνα.
Είναι εικονογραφικές εργασίες μεγάλης ομορφιάς, αλλά δεν
είναι αυτό το κύριο μέλημα και το χαρακτηριστικό τους, -είναι κυρίως ο τρόπος
με τον οποίο η καλλιτέχνης θεώρησε ότι ανεξάρτητα από τον πλούτο του σχεδιασμού
και της χρωματικής πληρότητας, η καθεαυτή οργάνωση της εικόνας ως η σαφής διατύπωση
της ιδέας, είναι το ακριβές εργαλείο μετάδοσης της λογικής του καλλιτέχνη.
Έτσι, επακολούθησαν ιδέες (2017) που έτειναν να ταξινομούν την πυκνότητα της
εικόνας, σε ολοένα πιο κυρίαρχες και λογικές σχέσεις. Αυτές ήταν παράλληλες
χρονολογικά με τις κατασκευαστικές της εργασίες που εξέθεσε το 2017, [2]
ως συσχετισμούς υλών και κατευθύνσεων να παρατίθενται μέσα στο
χώρο και τους οποίους με την ίδια αναλυτική αντίληψη μετέφερε στη ζωγραφική ως αρχική
διεργασία για να δημιουργηθεί το έργο: ήταν η πρωτόγονη, διαδικασία της ζωγραφικής
κατά την οποία η αυτοτέλεια του καθενός από τα μέρη και η παραθετικότητα των
μερών, είναι η κατεξοχήν συστατική εγκατάσταση για να αναρωτηθεί ο καλλιτέχνης
-ως επακόλουθο και όχι ως προϋποτιθέμενο-, τι θα μπορούσε να τα συνδέει. Αυτή την
έννοια η Κυρμακίδου την εξειδίκευσε ζωγραφικά μέσω της συμπεριφοράς της
ανάλυσης, ως το κίνητρο της ζωγραφικής της εργασίας και παράλληλα της γλυπτικής
(της κατασκευαστικής της), επειδή θεωρούσε ότι ξεκινώντας από μια εν δυνάμει
αρχή που θα ήταν κατά το δυνατό απαλλαγμένη από παραπομπές και από προσωπικά
προϋποτιθέμενα, θα ήταν για την ίδια ευχερέστερο, να την οργανώσει, στη
συνέχεια, σε ένα λειτουργικό σύστημα σχέσεων, -ένα μόνο αναγκαίο σύστημα.
Οι εργασίες αυτές έχουν το αντιπροσωπευτικό
χαρακτηριστικό του μοντέρνου κινήματος να συμπεραίνει και να χρησιμοποιεί από
την οποιαδήποτε συγκεκριμένη διάταξη, όποια και να είναι και από οπουδήποτε να
προέρχεται, τους τρόπους με τους οποίους συμπεριφέρεται, ως την προσλαμβάνουσα
εικόνα -και αυτή να είναι το έργο. Αυτά έγιναν στις επόμενες περιόδους της
εργασίας της, μετά το 2017, όταν το ερώτημα για την ίδια, δεν ήταν πια το πώς
θα προκαλέσει μια παράσταση την πιο απαλλαγμένη από τις παραπομπές της και τους
πλεονασμούς της -την πιο γυμνή από τις εξαρτήσεις που συγχέουν την εικόνα-,
αλλά το πώς, ο τρόπος της συγκρότησης της παράστασης θα είναι η έννοια, ως
εικόνα.
΄Ετσι αποκόλλησε, εικονογραφικά, τη διήγηση της
περιγραφής των εξωτερικών σχέσεων με την επιφάνεια ή με το χώρο (την αναδιάταξη
των σχέσεων ως προς το βάθος της επιφάνειας ή ως προς την έξοδο από την
επιφάνεια (: κεντρομόλες, φυγόκεντρες, διαγώνιες διαφυγής), με ένα σύστημα ζωγραφικής που περιορίζοντας τους
συσχετισμούς με το χώρο (τις εντάσεις), αναδεικνύει ισότιμες μεταξύ τους, παραθέσεις αναλύσεων: οι μορφές
είναι η εσωτερική τους συγκρότηση, η ανάλυση, όπως η ίδια λέει, της μοναχικότητάς τους, -ένα είδος κόμπων που αυτοαναλύονται. Οι κόμποι διασυνδέουν την ιδέα του καθεαυτού με άλλα καθεαυτά με κορδέλες και η εικόνα θέλει να πεί ότι ο τρόπος της
οργάνωσης είναι μια ιδέα που θα ήθελε να διαβάζεται. Αυτή η δυαδική οργάνωση,
το κλειστό να εννοεί το κλειστό, είναι ένα βήμα περισσότερο της καλλιτέχνιδας
προς τη διατύπωση του λόγου της
εργασίας ως τη μόνη της δυνατή διατύπωση
–διαφορετικά η εργασία πλεονάζει. Η λογική της εργασίας της Κυρμακίδου
καταρτίζει και ενημερώνει με το χρόνο όλο πιο
συγκεκριμένα, την εκφραστική της αίσθηση.
*Ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης.
[1] Εισαγωγή
στον Κατάλογο της ατομικής έκθεσης
της Εύης Κυρμακίδου, Συστήματα
Εγκλωβισμού, Εpsilon Gallery, 18-31
Αυγούστου 2018
‘’Μπλέκοντας &
Ξεμπλέκοντας στον Καμβά’’
Η Εύη Κρυμακίδου μπλέκει και ξεμπλέκει πάνω στον καμβά
προσωπικές εμμονές και φόβους, ακριβώς όπως ο μεταξοσκώληκας και ξετυλίγει μία
σειρά από κοινωνικούς προβληματισμούς με κεντρικό άξονα τον εγκλωβισμό. Παρατηρεί,
ερευνά και ασχολείται, μέσα από το έργο
της, με τον εγκλωβισμό και οι συνέπειές του, ως κοινωνικό, πολιτικό,
οικογενειακό, ψυχολογικό, συναισθηματικό, φαινόμενο. Την απασχολεί σε όλες του
τις εκφάνσεις, γι’ αυτό κάθε φορά του προσδίδει
νέες διαστάσεις, μέσα από την ζωγραφική, την γλυπτική και τις κατασκευές.
Τα έργα της Κυρμακίδου, ενώ εξωτερικά με αφετηρία τα χρώματα
που επιλέγει, μοιάζουν ανώδυνα, είναι βαθιά, εσωτερικά και δυεισδιτικά, αφού ξεκινάει από την γέννηση του προβλήματος
και ο καμβάς της μοιάζει με μήτρα, όπου το έμβρυο μεγαλώνει-αναπτύσσεται και μέσα
από την δική της εικαστική αναζήτηση, εισχωρεί στον πυρήνα του προβλήματος. Σε
αντίθεση της Chiharu Shiota, με την οποία διακρίνουμε συγγένεια στα έργα
τους, όπου το μαύρο τις περισσότερες φορές κατέχει πρωταρχικό ρόλο. Στην
πραγματικότητα τα έργα και των δύο καλλιτεχνιδών είναι το ίδιο αιχμηρά όσον
αφορά τη νοηματοδότηση, άλλωστε το στοιχείο που τα ενώνει, είναι ο εγκλωβισμός και τα αδιέξοδα που έπονται, όπου
ενώ η διαδρομή τους μοιάζει παράλληλη, είναι εντελώς προσωπικός ο τρόπος και η μεθοδολογία που εκφράζονται.
Η Chiharu Shiota δημιουργεί τον δικό της ‘’ιστό
αράχνης’’, όπου με μαύρα ή κόκκινα συνήθως νήματα, εγκλωβίζει αντικείμενα, με
σκοπό ν’ αφηγηθεί την προσωπική της ιστορία και τα τραγικά γεγονότα που την
συνέθεσαν. Ενώ η Εύη Κυρμακίδου, μέσα
από τις φόρμες στις δύο διστάσεις μπλέκει και ξεμπλέκει, ένα θέμα εξαιρετικά
επίκαιρο και ταυτόχρονα τόσο διαχρονικό, όσο η ύπαρξη του ανθρώπου, όπως στην
Τραγωδία, που ο Από Μηχανής Θεός που έρχεται να δώσει λύση. Μέσα από την
καινούργια της ενότητα, με μεγάλων διαστάσεων ασπρόμαυρα έργα, το κουβάρι
αρχίζει να ξετυλίγεται στον χώρο και παίρνει πια, την πραγματική μορφή του
Απομηχανής Θεού, αφού το συναίσθημα αναδιπλώνεται στο χώρο και το χρόνο,
μετουσιώνεται αποκτά νέα διάσταση, από
όπου διαφαίνεται: η προσδοκία, η λύση και η επίλυση (!)
Έφη Μιχάλαρου,
Γενεύη 9/5/19
Δημοσιογράφος- Κριτικός Τέχνης & Επιμελήτρια Εκθέσεων
Διευθύντρια
